Olimpiada Szachowa FIDE 2024: 7 pytań przed turniejem

W środę w Budapeszcie otwarto 45. Olimpiadę Szachową FIDE. W stolicy Węgier pojawiło się prawie 2000 szachistów, począwszy od najlepszego zawodnika na świecie Magnusa Carlsena, a skończywszy na ponad 200 uczestnikach bez rankingu. Czy drużyny Indii (pierwszy nr startowy w sekcji kobiet i drugi nr startowy w sekcji Open) sprawią, że ten rok będzie należał do nich? To tylko jedno z pytań, które nasuwa się przed Olimpiadą w 2024 roku.

Pierwsza runda Olimpiady Szachowej FIDE 2024 rozpocznie się w środę, 11 września, o godz. 15:00 czasu polskiego (CEST).

Olimpiada Szachowa, która odbywa się raz na dwa lata, to największa pod względem liczby uczestników impreza szachowa, w której udział bierze 380 pięcioosobowych drużyn narodowych z prawie 200 krajów, rywalizujących w 11-rundowym turnieju szwajcarskim rozgrywanym na czterech szachownicach.

Ostatnią Olimpiadę, która odbyła się w 2022 r. w Chennai w Indiach, otworzył premier Indii Narendra Modi, a sama ceremonia odbywała się na ogromnym stadionie. Tym razem początek Olimpiady był znacznie skromniejszy, choć nie zabrakło w niej węgierskiej szachowej rodziny królewskiej w postaci sióstr Polgar, które pełniły honory gospodarzy. Olimpijski płomień wniosła Judit...

And at the end of the walk...
The Budapest Chess Olympiad is opened!❤🙂#ChessConnectsUs #honor #ChessOlympiad #beauty #competition #sportevent #Hungary #FIDEchess https://t.co/0vzjD5HaTY

— Judit Polgar (@GMJuditPolgar) September 10, 2024

...a Susan i Sofia przeprowadziły losowanie, które miało zadecydować o tym, która drużyna zagra czarnymi w rundzie nr 1.

The drawing of colours for round 1 was made by @SusanPolgar and Sofia Polgar for the Open and the Women’s sections respectively. The first board of top-seeded teams in each section will start with Black! #ChessOlympiad pic.twitter.com/rxgEM7lOEM

— International Chess Federation (@FIDE_chess) September 10, 2024

Później, by wszystko było już gotowe do rozpoczęcia akcji, kapitanowie drużyn musieli już tylko ustalić składy drużyn. Teraz przeanalizujmy kilka pytań, które warto zadać przed rozpoczęciem rozgrywek.

1. Czy nadszedł czas Indii?
2. Czy przed meczem o mistrzostwo świata Ding lub Gukesh pokażą na co ich stać?
3. Czy Carlsen odhaczy na swojej liście rzeczy do zrobienia zdobycie złotego medalu olimpijskiego w klasyfikacji indywidualnej?
4. Kto będzie czarnym koniem zawodów?
5. Firouzja, Nakamura i spółka - kogo zabraknie w Budapeszcie?
6. Hotele, wizy, polityka: czy cokolwiek przyćmi szachy?
7. Olimpiada będzie ogromnym wydarzeniem

1. Czy nadszedł czas Indii?

W klasyfikacji medalowej na Olimpiadzie w Paryżu w 2024 roku Indie zajęły 71. miejsce, jednak na Olimpiadzie Szachowej w Budapeszcie mają ogromne szanse, by zdobyć złoty medal. Jako gospodarz w 2022 roku, Indie mogły wystawić (i wystawiły) wiele drużyn, które zdobyły brąz i czwarte miejsce w sekcji Open oraz brąz i ósme miejsce w sekcji kobiet.

W tym roku główną zmianą od czasu ogłoszenia składów prawie dwa miesiące temu jest to, że Hinduski wyprzedziły pod względem średniego rankingu czterokrotne triumfatorki kobiecej Olimpiady Szachowej, czyli Gruzinki, i to one są najwyżej rozstawioną drużyną w sekcji kobiet.

W indyjskiej drużynie nie brakuje młodych zawodniczek, zwłaszcza GM Vaishali Rameshbabu i IM Divyi Deshmukh, które są wschodzącymi gwiazdami kobiecych szachów, jednak będą one musiały stawić czoła bardzo doświadczonym Gruzinkom. Trzeci średni ranking ma reprezentacja Polek, natomiast na czwartym miejscu plasują się sześciokrotne mistrzynie, czyli drużyna Chin. O Chinkach powiemy jeszcze trochę więcej, bo choć w ich ekipie brakuje najwyżej notowanych zawodniczek, to jednak i tak nadal zajmują czwarte miejsce na liście startowej.

W sekcji Open drużyna Indii jest rozstawiona z nr. 2, tuż za Stanami Zjednoczonymi. W ekipie USA w tym roku zagrają GM Levon Aronian i GM Leinier Dominguez, którzy zastąpili GM Hikaru Nakamurę i GM Sama Shanklanda - zdobywców złotego medalu w 2016 roku.

W tegorocznej drużynie Indii znajdują się doświadczeni GM Vidit Gujrathi i GM Pentala Harikrishna oraz niesamowicie zdolni przedstawiciele młodego pokolenia, czyli GM Gukesh Dommaraju, GM Praggnanandhaa Rameshbabu i czwarty na świecie GM Arjun Erigaisi, który zagra na szachownicy nr 3!

Chiny nie brały udziału na Olimpiadzie w 2022 roku, ale teraz wracają do gry, a trzon ich potężnej drużyny będą stanowili zawodnicy, którzy zdobyli złoto w 2018 roku, oraz aktualny mistrz Chin GM Wang Yue.

Nie należy oczywiście spisywać na straty obrońców tytułu, czyli drużyny z Uzbekistanu, którą tak jak przed dwoma laty w Chennai poprowadzi GM Nodirbek Abdusattorov. Młodzi zawodnicy, którzy dwa lata temu w takim samym składzie zdobyli złoto, na pewno zrobili spore postępy.     

2. Czy przed meczem o mistrzostwo świata Ding lub Gukesh pokażą na co ich stać?

Do rozpoczęcia Meczu o Mistrzostwo Świata FIDE w Szachach 2024 w Singapurze pozostało zaledwie 2,5 miesiąca, więc oczy wszystkich ponownie będą zwrócone na mistrza świata Dinga i pretendenta do tytułu Gukesha. Czy Ding otrząśnie się z marazmu, który nęka go od czasu zdobycia tytułu i zwiększy swoją pewność siebie przed nadchodzącym meczem? A może Gukesh ponownie zasugeruje, że to on ma zamiar zdobyć tytuł? Hindus bardzo wysoko zawiesił sobie poprzeczkę - w 2022 roku rozpoczął Olimpiadę z wynikiem 8/8 i zdobył indywidualny złoty medal na pierwszej szachownicy!

Szachy to jednak trudna gra, a po tym fantastycznym rezultacie przyszedł czas na rozdzierającą serce porażkę w być może najważniejszej partii całego turnieju.

The loss was so devastating for Gukesh he put his head in his hand and didn't resign... Abdusattorov eventually pointed out his opponent's time had run out! https://t.co/rpJBRjzfs8 #ChessOlympiad #c24live pic.twitter.com/ClxdcC8qcG

— chess24 (@chess24com) August 8, 2022

Jak widzieliśmy później, Gukesh nie pozwolił, by miało to na niego negatywny wpływ. 

3. Czy Carlsen odhaczy na swojej liście rzeczy do zrobienia zdobycie złotego medalu olimpijskiego w klasyfikacji indywidualnej?

Podczas gdy Ding i Gukesh prawdopodobnie powalczą o złoty medal drużynowy, Carlsen musiałby dokonać fenomenalnego wyczynu, aby wprowadzić na podium rozstawioną z nr. 6 drużynę Norwegii. Były mistrz świata ma za to kolejną szansę na skreślenie jednej pozycji ze swojej listy zadań do wykonania. W 2023 roku po raz pierwszy wygrał Puchar Świata i zdobył swoje pierwsze indywidualne złoto w dużych zawodach drużynowych podczas Drużynowych Mistrzostw Europy w Szachach. Czy uda mu się po raz pierwszy zdobyć indywidualny złoty medal na Olimpiadzie?

Świeżo upieczony mistrz Speed Chess Championship będzie musiał nieco zwolnić tempo gry, ponieważ to jego pierwszy turniej szachów klasycznych od prawie 10 miesięcy. 

I show some speed

— Magnus Carlsen (@MagnusCarlsen) September 8, 2024      

4. Kto będzie czarnym koniem zawodów?

Drużyna Uzbekistanu, która w 2022 r. zdobyła złoty medal, była rozstawiona dopiero z 14. numerem startowym, co dowodzi tego, że na Olimpiadzie, gdzie w każdej rundzie walka toczy się na czterech planszach, wyniki mogą być bardzo nieprzewidywalne. Na przykład w sekcji Open z łatwością można znaleźć jeszcze kilka lub kilkanaście innych drużyn, które mogą włączyć się do rywalizacji o złoto. Są wśród nich np. Holandia (GM Anish Giri i GM Jorden van Foreest), Niemcy (GM Vincent Keymer), Anglia (GM Nikita Vitiugov wraz z GM-em Davidem Howellem, GM-em Michaelem Adamsem i GM-em Gawainem Jonesem), gospodarze, czyli Węgry (do drużyny powrócili były reprezentant Rumunii GM Richard Rapport oraz były komentator z 2022 r. GM Peter Leko), Iran (GM Parham Maghsoodloo i GM Amin Tabatabaei) oraz Polska (GM Jan-Krzysztof Duda i GM Radosław Wojtaszek).

Nie należy też wykluczać kilkukrotnych triumfatorów, czyli drużyny Armenii (złoty medal w 2006, 2008 i 2012 roku oraz srebrny w 2022 roku) oraz rozstawionej z nr. 15 Ukrainy, której średni ranking 2650, ale w jej szeregach znajduje się czterech szachistów, którzy w najlepszym czasie swojej kariery znacznie przekroczyli poziom 2700, m.in. legendarny GM Vasyl Ivanchuk i GM Ruslan Ponomariov. W drużynie zabraknie najwyżej notowanego reprezentanta Ukrainy, GM-a Igora Kovalenki, który walczy na froncie.

Igor Kovalenko was originally listed as playing for Ukraine in the #ChessOlympiad that starts in Budapest tomorrow, but instead the Ukrainian no. 1 is playing #TitledTuesday from somewhere much less safe https://t.co/3Cd1Nroth3

— chess24 (@chess24com) September 10, 2024

5. Firouzja, Nakamura i spółka - kogo zabraknie w Budapeszcie?

W sekcji Open wystąpi większość czołowych graczy na świecie, choć nie wszyscy (niedawny wzrost rankingu GM-a Hansa Niemanna nastąpił zbyt późno, aby dać mu szansę gry w drużynie USA). Na Olimpiadzie nie zobaczymy na przykład zawodnika nr 2 na świecie, GM-a Hikaru Nakamury, który drugi raz z rzędu zdecydował się nie brać udziału w turnieju. Podobną decyzję podjął GM Alireza Firouzja, który wraz z GM-em Maximem Vachier-Lagravem mógł sprawić, że i tak silna drużyna Francji byłaby traktowana jako jeden z faworytów.

En route pour Budapest, team France! pic.twitter.com/44tJaoJfmm

— Sebastien Mazé (@mazetovic) September 10, 2024

Najwięcej nieobecności jest jednak w sekcji kobiet. W broniącej tytułu drużynie Ukrainy zabraknie dwóch najlepszych zawodniczek, sióstr Anny i Mariyi Muzychuk, natomiast w ekipie Chin, również z powodów, które nie zostały podane do publicznej wiadomości, nie zagrają cztery najlepsze zawodniczki tego kraju. Gdy dodamy do tego nieobecność GM Koneru Humpy oraz zawodniczki z Rosji to okazuje się, że z czołowej dziesiątki rankingu kobiet w Budapeszcie wystąpi tylko Gruzinka GM Nana Dzagnidze.

6. Hotele, wizy, polityka: czy cokolwiek przyćmi szachy?

Organizacja Olimpiady Szachowej pod względem logistycznym to zawsze duże wyzwanie, ponieważ wliczając kapitanów drużyn i arbitrów do miasta-gospodarza przyjeżdża ok. 2,5 tys. osób, którym trzeba zapewnić przejazd oraz zakwaterowanie. Wiele drużyn zgłaszało problemy z hotelami, zwłaszcza w przypadku, gdy ktoś zgłaszał chęć nocowania w pokoju jednoosobowym, co czasami wiązało się z koniecznością zakwaterowania członków drużyny w kilku różnych hotelach. Pojawiały się również skargi na zbyt wysokie koszty, a niektóre federacje uciekały się do rezerwacji prywatnego zakwaterowania. Wydaje się jednak, że wiele z tych problemów zostało już rozwiązanych...

Thrilled to see the boys.🖤

Happy to not have to be sharing the rooms with them though. pic.twitter.com/gj98LfJhBL

— Anish Giri (@anishgiri) September 1, 2024

... jednak poważniejszym problemem było dla niektórych samo dotarcie do Budapesztu. Prawdopodobnie z powodu problemów wizowych w sekcjach Open i Women w rundzie nr 1 nie skojarzono ok. 20 drużyn. W sekcji Open są to drużyny Zambii, Ugandy, Nigerii, Syrii, Jemenu, Iraku, Nepalu, Palestyny, Libii, Afganistanu, Sudanu Południowego, Senegalu, Somalii, Gambii, Mali, Burundi, Demokratycznej Republiki Konga, Nigeru, Republiki Środkowoafrykańskiej, a także drużyna Uchodźców. 

Drużyny mogą przybyć na miejsce z opóźnieniem i zacząć rozgrywki od późniejszych rund, ale do końca i tak nie wiadomo, jaka będzie ostateczna liczba uczestników.

Kolejna ważna kwestia to posiedzenie Zgromadzenia Ogólnego Międzynarodowej Federacji Szachowej (FIDE), które odbędzie się w drugim tygodniu Olimpiady. Nie jest to rok wyborów prezydenta FIDE, ale Kirgistańska Federacja Szachowa złożyła wniosek o przywrócenie pełnego statusu Rosyjskiej i Białoruskiej Federacji Szachowej, które obecnie nie mogą być gospodarzami głównych imprez FIDE ani grać na Olimpiadzie (chociaż pochodzący z Rosji GM Vladimir Kramnik jest kapitanem Uzbekistanu, a GM Alexander Grischuk pełni tę samą funkcję w drużynie Iranu).

Nowy prezes Ukraińskiej Federacji Szachowej, Alexander Kamyshin, wyjaśnił w wątku na Twitterze/X, co zamierza zrobić, aby nie dopuścić do przyjęcia tego wniosku.

7. Olimpiada będzie ogromnym wydarzeniem 

Choć ceremonia otwarcia była skromna, samo wydarzenie jest organizowane z wielkim rozmachem, a mecze będą rozgrywane na ogromnej przestrzeni w BOK Sports and Conference Center.

W Olimpiadzie wezmą udział zawodnicy z całego świata, ale także w każdym wieku. Przykładowo, 80-letnia WIM Rani Hamid, dla której będzie to już 20. Olimpiada, będzie reprezentować Bangladesz, podczas gdy na drugim końcu skali mamy dwie dziewięciolatki - reprezentantkę Anglii WFM Bodhanę Sivanandan....

...i najmłodszą zawodniczkę turnieju, Libankę Skye Attieh.   

After a sleepless night, Skye made it to Budapest for the #chess Olympiad. pic.twitter.com/tHtfxxEwUC

— wael attieh (@AttiehWael) September 10, 2024

Wszystko rozpocznie się w środę, a kojarzenia drużynowe zostały już opublikowane. Najwyżej rozstawione Stany Zjednoczone zmierzą się w pierwszej rundzie z Panamą, a Indie z Marokiem.

Kojarzenia rundy nr 1 - sekcja Open 

W sekcji kobiet najwyżej rozstawione Indie zmierzą się z Jamajką, a Gruzja ze Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi.

Kojarzenia rundy nr 1 - sekcja kobiet 

Czy na samym początku rozgrywek będziemy świadkami jakichś niespodzianek, czy też w pierwszym dniu zawodów faworyci nie będą mieli żadnych problemów? Wkrótce wszystko stanie się jasne!

45. Olimpiada Szachowa FIDE to ogromne, odbywające się co 2 lata rozgrywki drużynowe, w których występują reprezentacje krajów z całego świata. W 2024 roku gospodarzem Olimpiady Szachowej jest Budapeszt na Węgrzech. 11-rundowy turniej potrwa od 11 do 22 września. Zawody zostaną rozegrane w dwóch sekcjach - Open oraz kobiet. Każda drużyna składa się z pięciu zawodników, z czego w każdym meczu może wystąpić czterech graczy. Za zwycięstwo drużynowe przyznawane są dwa duże punkty (tzw. punkty meczowe), a za remis jeden punkt, natomiast małe punkty są brane pod uwagę tylko w przypadku remisu w meczu. Zawodnicy grają tempem 90+30, z dodatkiem 30 minut po 40. posunięciu.

Poprzednie artykuły:

• U.S. Top Seeds, India Close 2nd As Chess Olympiad Teams Announced